Ted Simon - De godfather van alle wereldreizigers op de motor

Het is een droom voor zovelen. Op de motor van hier naar Singapore, Johannesburg of iets dichterbij huis, de Noordkaap. Verschillende anderen gingen je al voor en enkelen daarvan werden beroemd door de boeken die ze erover schreven. Sjaak Lucassen, alias R1 Sjaak, kwam al op zoveel plekken in de wereld. Of Paul van Hooff, die van het noordelijkste puntje van Alaska naar het zuidelijkste puntje van Latijns Amerika reed en daarna nog eens van Nederland naar Tokio. Het leverde fantastische verhalen op. Maar ver voordat deze mensen de wereld verkenden, was daar al Ted Simon.

Het is 1973, de wereld is klein. Europa is net opgekrabbeld na de Tweede Wereldoorlog. Van personal computers, laat staan internet, heeft nog nooit iemand gehoord. Communiceren doe je via de post, brieven komen nog op tijd aan. Of door te telefoneren, via een gezamenlijk telefoontoestel in een dorp of wijk of voor de gelukkigen met een eigen toestel thuis. Geleefd wordt er in de directe omgeving, verre reizen zijn een unicum. Het buitenland is ver weg. Verhalen daarover lees je in de krant, maar met amper foto’s en laat staan video’s, is het moeilijk om een beeld te scheppen.

“It was going to be the journey of a lifetime, a journey that millions dream of and never make, and I wanted to do justice to all those dreams.”

“Ik was 42 jaar en nieuwsgierig”, lacht Simon terwijl hij op een terras in Noord-Frankrijk zit. 91 jaar is hij inmiddels, maar nog hartstikke kwiek. Hij kent vanaf eind jaren vijftig een succesvolle carrière als journalist bij de krant en later bij een tijdschrift. Maar eind jaren zestig is hij er klaar mee. Hij stapt in de auto, rijdt naar Frankrijk en koopt in het zuidwesten van het land een vervallen pand uit de 13^e eeuw voor zo’n 600 Britse ponden. “Dat was de eerste keer dat ik op reis ging zonder een reden te hebben om te stoppen met reizen. Niemand wilde me terug op het werk. Dat gaf me een opmerkelijk gevoel van vrijheid.”

Zonder geld is het moeilijk leven, ook in die tijd. Simon begint met het schrijven van een roman, maar loopt daarin vast. “Ik was terug in Engeland om te schrijven en keek op een dag naar een documentaire op de BBC over armoede in de wereld. Er waren foto’s en videobeelden te zien van mensen op een eiland in de Grote Oceaan. Die mensen zagen er fantastisch uit, waren fysiek sterk en leken gelukkig. Ze deden aan vissen en verbouwden groente en fruit. Het idee dat dit een armoedig volk was, dat leek niet te kloppen. Terwijl ik televisie keek, ontstond het idee dat ik meer te weten moest komen over de wereld.”

De manier om de reis te betalen is snel bedacht. Er moet een boek komen. “Voor een goed verhaal moest er een goede manier van reizen komen: een motor. Ook al wist ik helemaal niets van motoren en had ik er ook nog nooit op gereden.” De Sunday Times ziet ook heil in de verhalen van de avonturier en wil ze publiceren. Zes maanden later rijdt Simon bepakt en bezakt op een Triumph Tiger weg.

Dwars Europa reist hij naar het zuiden, om de boot te nemen naar Tunesië. Van daar gaat het langs de kust naar Egypte, om vervolgens helemaal naar het zuiden te gaan, tot in Johannesburg aan toe. Met de boot steekt Simon de Atlantische Oceaan over naar Brazilië, om vervolgens eerst naar Argentinië te gaan en via Colombia en Midden-Amerika naar de Verenigde Staten te reizen. Van daar gaat het naar Australië, waar hij vrijwel helemaal rondom het eiland rijdt. Via India, Iran en Turkije reist hij terug naar Europa. Een tocht vol hoogte- en dieptepunten. Van verdwalen in de woestijn van Sudan tot leven in een commune in Californië en van weken vastzitten in een Braziliaanse cel tot verliefd worden in ….

“Overal waar ik kwam werd ik geconfronteerd met beelden die ik had gevormd uit verhalen, met fantasieën. Je hebt een bepaald beeld van de wereld, maar meestal komt dat niet overeen met de werkelijkheid. Overal waar je komt blijken mensen vaak heel puur te zijn, vriendelijk en gastvrij. Je hoeft maar te stoppen op een pleintje midden in een dorp en je bent een bezienswaardigheid. Direct komen mensen naar je toe, bieden je eten of een slaapplaats aan. Dat is prachtig om mee te maken. Tegelijkertijd waarschuwen diezelfde mensen je voor het vervolg van je reis. Want de buren een paar honderd kilometer verderop, dat zijn zulke gevaarlijke mensen. Je wordt er beroofd, misschien wel levend gekookt. Maar kom je daar aan, dan blijken die mensen net zo vriendelijk te zijn als hun buren.”

Hij komt armoede tegen, maar vooral mensen die gelukkig zijn. “Er was in de midden jaren zeventig een soort van onschuld, een soort van simpelheid. Ik reisde door India, dat meer een werelddeel is dan een land. Hier wonen zoveel verschillende culturen, het land is zo verschillend. Die culturen waren destijds nog puur. Dorpen waren zelfvoorzienend, mensen trokken amper naar de stad. Je zag niet overal dezelfde plastic stoelen uit China. Die verandering, die globalisatie, kwam daarna. Er ontstonden sloppenwijken, er kwam meer criminaliteit, terwijl we spreken van vooruitgang.”

Vooruitgang brengt geen geluk

Ruim 25 jaar later, als Simon in 2001 opnieuw dezelfde reis maakt, zijn de verschillen groot. Hij ziet vooruitgang. Mensen hebben meer geld te besteden, beschikken over meer luxe artikelen. “Maar dat heeft de mensheid niet gelukkiger gemaakt. Overal ter wereld hebben mensen een beter beeld gekregen van de rest van de wereld, over wat iedereen in het Westen bezitten. Daardoor is de ontevredenheid toegenomen. Ook in Azië en Afrika willen ze die luxe. Maar vooruitgang is niet alleen een kwestie van geld. We zijn als mensen vooral gelukkig als we een stabiel leven leiden, ook al hebben we niet veel. Maar wat we doen is vergelijken. Dat zorgt voor ontevredenheid.”

“Hoewel in alle werelddelen de rijkdom toenam, heb ik mensen niet gelukkiger zien zijn dan tijdens mijn eerste reis. Ook al hadden ze meer geld te besteden, ze waren minder tevreden. Zelfs als ze het financieel beter hadden, voelden ze zich ongelukkig. Iedereen wil alleen maar meer en meer. Slechts een werelddeel had ik een beter gevoel bij. Dat was Zuid-Amerika. De dictators waren hier vertrokken en er is democratie voor in de plaats gekomen.”

Ontspannen, bevrijd en onbegrepen

Die wereldreizen, ze hebben Simon veranderd. “Je denkt dat je bent wie je bent, je hebt het gevoel dat je een compleet persoon bent. Maar dat ben ik pas sinds mijn eerste wereldreis. Die reis heeft me heel erg veranderd. Voorheen was ik met van alles bezig wat helemaal niet van belang is. Dat denken anderen van me? Hoe vinden ze dat ik eruit zie? Gedraag ik me wel goed? Waarschijnlijk ben je jezelf er helemaal niet van bewust dat dit zich afspeelt in je hoofd. Tijdens een wereldreis verlies je dit. Je bent alleen bezig met rijden, je volgende bestemming halen, overnachten, inpakken en uitpakken. Niemand die je kent, die je ooit eerder heeft gezien. Ze weten niet wie je bent. Je hoeft niet dezelfde persoon te zijn die je gisteren was. Je bent wie je bent en dat maakt het mogelijk om heel simpel te zijn.”

“Het heeft mij bevrijd van heel veel gedachten die volledig overbodig zijn. Daarnaast ben ik bewuster geworden van anderen. Ik heb mensen leren lezen, heb leren omgaan met hen. Ik kan je tegenwoordig bijna vertellen hoe iemand is, door alleen maar kort met hem te praten en door naar hem te kijken. De andere kant van het verhaal is dat je moeilijker in de omgang bent geworden voor veel andere ‘normale’ mensen als je terugkeert van een wereldreis. De zaken waar zij zich druk om maken lijken ineens zo belachelijk. Mensen worden boos om de simpelste dingen, terwijl het eigenlijk maar om een ding draait: genieten en in leven blijven. Hoewel ik ben teruggevallen in enkele van mijn oude gewoonten, is die verandering voor mij best fundamenteel geweest.”

‘Je kunt zo vertrekken op wereldreis’

Sinds zijn eerste wereldreis hoort Simon regelmatig mensen zeggen dat ze op wereldreis willen. Maar voor de meeste mensen blijft het bij het kopen van een motor en een pak. Zij blijven hopen, maar nemen de stap niet. “In die vijftig jaar is er niet zoveel veranderd. Je kunt nog altijd zo vertrekken. Natuurlijk zijn er andere problemen dan in mijn tijd, maar problemen veranderen continu. Ik kon in de jaren zeventig bijvoorbeeld niet door Zuidoost-Azië vanwege de oorlog in Vietnam. Nu zou ik niet zo snel naar Afghanistan gaan, terwijl dat misschien best kan. Want als je ergens aankomt, dan is het leven er vaak heel anders dan het beeld wat je van te voren hebt gecreëerd. Misschien denken de Taliban wel dat je een soort van heroïsch figuur bent, een voorbeeld van mannelijkheid.”

“Op de meeste plekken waar je komt, ben je heel erg welkom. Ook op plekken waar je dit niet verwacht. Dat maakt een reis van te voren niet altijd even simpel, maar het is onderdeel van het avontuur. Wat je nodig hebt voor zo’n reis is vastberadenheid. Je moet buiten je eigen comfortabele wereld durven te stappen. Ik wist waarom ik dit wilde doen, want ik wilde kennis maken met de wereld.”

Dat kennismaken met de wereld, dat kan tegenwoordig ook met Youtube. Een wereldreis maken kan met enkele klikken achter je computer of op je telefoon. “Maar als je echt mensen wilt leren kennen, dan moet je gaan. Eerlijk gezegd, ik weet niet of ik het in deze tijd op dezelfde manier zou doen. Ik denk dat ik naar een continent zou vliegen dat ik graag wil ontdekken, daar een motor zou kopen en vervolgens zou gaan rondreizen. Is je reis ten einde, dan verkoop je hem weer. Want het is gewoon moeilijk om een motor mee te laten reizen.”

Feit is dat de 91-jarige Simon veel mooie herinneringen heeft, hoewel hij zegt dat hij er niet vaak aan terug denkt. “Ik ben gelukkig, gelukkig om nog in leven te zijn. Niemand had ooit verwacht dat ik deze leeftijd zou halen. Als een kleine jongen nam mijn moede me mee naar een arts en die zei: ‘Hij is een zieke jongen die waarschijnlijk niet heel oud zou worden’. Maar de buitenkant mag er dan niet zo goed uitzien, ik ben wel goed van binnen. Dus er is hoop voor iedereen.”

Wereldreiziger en schrijver

Of hij de eerste motorrijder was die op zijn motor rond de wereld reed, dat is de vraag. Wel is hij de eerste die er een boek over schreef. In Jupiters Reizen neemt Ted Simon je mee op zijn wereldreis. Het is boek vol avonturen op de motor en ontmoetingen met mensen. Over zijn tweede wereldreis schreef hij opnieuw een boek, Dromen van Jupiter, waarin hij de veranderingen beschrijft die hij onderweg tegenkomt. Ben je nieuwsgierig naar zijn verhalen en meer boeken van zijn hand? Volg Ted Simon op www.jupitalia.com.